پیامبر (ص) در ۲۳ سال نبوت با مشکلات و‌ آزار‌های فراوانی از سوی کفار روبرو بود و خداوند در آیات متعدد ایشان را به صبر دعوت می‌کرد و راه‌هایی برای تحمل سختی‌ها به پیامبر(ص) نشان می‌داد.
 شیوه تبلیغ و دعوت و صبر و بردباری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مدت ۲۳ سال یکی از عوامل اصلی در موفقیت مکتب اسلام در برابر شرک جاهلی با تمام امکانات و استعدادهایش شد. این دعوت البته در ارتباط مستقیم با شخصیت کمال یافته ایشان بود. شخصیتی که استقامت، صبر و بردباری از ویژگی‌های بارزش است.

خداوند در قرآن کریم بارها پیامبر(ص) را به صبر و بردباری در برابر مشکلات دعوت کرده و یکی از راه‌های آسان شدن مشکلات بر پیامبر را آشنایی ایشان با تاریخ انبیای پیشین برشمرده است.

همچنین خداوند در آیات متعدد پیروزی بر مشرکان و کفار را قطعی بیان کرده تا پیامبر(ص) بداند که تحمل سختی‌ها و مشکلات بی‌ثمر و بی‌نتیجه نیست و قطعاً پیروزی از آن او و پیروانش است.

به این آیه توجه کنید

وَلَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِّنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُواْ عَلَى‏ مَا کُذِّبُواْ وَأُوذُواْ حَتَّى‏ أَتَهُمْ نَصْرُنَا وَلَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَتِ اللَّهِ وَلَقَدْ جَآءَکَ مِن نَبَإِىْ الْمُرْسَلِینَ‏ (سوره انعام آیه ۳۴)

ترجمه

و همانا پیش از تو نیز پیامبرانى تکذیب شدند، لیکن در برابر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند صبر کردند، تا یارى ما به آنان رسید. (تو نیز چنین باش زیرا) براى کلمات (و سنّت‏هاى) خداوند، تغییر دهنده‏اى نیست. قطعاً از اخبار پیامبران براى تو آمده است (و با تاریخ آنان آشنایى).

در تفسیر نور درباره این آیه آمده است؛

«کلمات» به معناى سنت‏‌هاى الهى است: «ولقد سبقت کلمتنا لعبادنا المرسلین انّهم لهم المنصورون وانّ جُندنا لهم الغالبون» (صافّات، ۱۷۱ تا ۱۷۳)

تاریخ، سرچشمه و منبعى پذیرفته شده براى شناخت حوادث است. از صبر انبیاى پیشین و نابودى اقوامى چون قوم هود وصالح ولوط و … که تکذیب کردند، باید عبرت گرفت، سنّت و برنامه الهى، فرستادن رسولان و آزادى مردم در انتخاب است. کافران را به کیفر مى‏‌رساند و رسولان را در راه دعوت، امداد مى‏‌کند.

در آیات متعدّدى از قرآن خداوند یارى و پیروزى رهبران و مؤمنان صابر را بر خود لازم دانسته است از جمله:
«کتب‏اللّه لاغلبنّ أنا و رسلى» (مجادله، ۲۱)
«وکان حقّاً علینا نصر المؤمنین» (روم، ۴۷)
«انّا لننصر رسلنا» (غافر، ۵۱)
«ولینصرنّ اللَّه من ینصره» (حج،۴۰)

پیام‌ها

راه حقّ، هیچ‌گاه هموار نبوده و تحققّ آرمان انبیا همراه با تحمّل مشکلات بوده است. «فصبروا على ما کذّبوا»
یکى از بهترین اهرم‏‌هاى مقاومت در برابر شداید، بیان امدادهاى الهى است. «فصبروا… حتّى اتاهم نصرنا»
رهبران، انتظار اطاعت همه را نداشته باشند. «کُذّبوا»
شرط اصلى پیروزى، صبر است. «فصبروا… حتّى اتاهم نصرنا» (خداوند به صابران، نوید پیروزى مى‏‌دهد)
دشمنان از هیچ تلاشى علیه حق، کوتاهى نمى‏‌کنند، خواه تکذیب باشد و خواه آزار. «کذّبوا، اوذوا»
صبر مستمر، زمینه‏‌ساز نزول نصرت و رحمت الهى است. «فصبروا… حتّى أتاهم نصرنا»
حقّ، پیروز است. «اتاهم نصرنا»
سنّت‏‌هاى الهى تغییر ناپذیر است و خداوند خلف وعده نمى‏‌کند. «لامبدّل لکلمات اللّه»
هر کس باید نمونه‏‌هاى مشابه خود را در تاریخ بشناسد. خداوند خطاب به پیامبر مى‏‌فرماید: «و لقد جاءک من نبأ المرسلین»
از زحمات و رنج‏‌هاى پیشینیان باید یاد و قدردانى کرد. «و لقد جاءک من نبأ المرسلین»