موضوع: "حجاب و عفاف"
هجوم گسترده «ساپورت»ها به شهرهای بزرگ از یک سو و تبلیغ گسترده آن در فضای مجازی از سوی دیگر شرایطی را به وجود آورده است که گویی ماراتن حجاب و بدحجابی در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی آغاز شده است.
به گزارش از فرهنگی این مدرسه مقدسه به نقل از فارس نیوز؛این روزها وقتی در خیابان قدم میزنیم با پوششهایی مواجه میشویم که هیچ قرابتی با حیا و عفاف ندارند. صرف نظر از اینکه حجاب یک واجب الهی است، اما برخی افراد فکر میکنند که رعایت حجاب و عفاف یک موضوع فردی است و ربطی به حقوق شهروندی ندارد، حال آنکه وجوب رعایت حجاب برای زنان و مردان بیشتر یک حکم اجتماعی است تا تعبد فردی. بارها و بارها در آیات نورانی قرآن کریم به رعایت حجاب اسلامی اشاره شده است و یکی از بدیهیات دین اسلام شمرده میشود، بنابراین بر یکایک شهروندان جامعه اسلامی واجب است که با رعایت حد و حدود حجاب در اجتماع حاضر شوند.
√ بنظر بنده ، بـدحجابی « منظورم بی حجابی نبود » .. √
○ یــــعــنــی دزدی ، قتل ، غارت ، فسق آشکار و تـــــجـــــــــــاوز …
○ حالا هرکه هر اسمی دلش خواست ،،
○ بـرا این مـسئـله انـتـخـاب کـنـد ..
○مثلاً روشنفکری یا مدرنیته .. • خواصِ روشنفکر حواسشون جمع باشه •
✓ایـنجـا ایـران است …!؟ حجاب ” دلخواه “ است
✓ایـنجـا ایـران است …!؟ بَـد حجـابے ” مُــد “ است
✓ایـنجـا ایـران است …!؟ غِیـرَت ” مُـرده “ است
✓ایـنجـا ایـران است …!؟ ایـنجـا ” اسـلام “ است
استفاده از شبکههای اجتماعی به همراه فرهنگ وارداتی خود روز به روز در بین جوانان و نوجوانان در حال افزایش است.طبیعتاً بخش عمده فرهنگ اجتماعی حاکم بر فضای شبکههای اجتماعی و تعریفی که سازندگان و طراحان این نرمافزارها برای روابط بین افراد تعریف کردهاند با فرهنگ اسلامی، ایرانی و سنتی کشورمان در تضاد است.اما آیا باید به دلیل این تضاد بزرگ فرهنگی استفاده از این ابزارهای نوین به کلی کنار گذاشته شود؟!
به عقیده بسیاری از افراد میتوان اصول و اعتقادات بکارگیری شده در دنیای واقعی را نیز در دنیای مجازی و در مجاورت ارتباط افراد با یکدیگر در شبکههای اجتماعی نیز مدیریت کرد.
بر این اساس به تازگی کمپینی با عنوان «تقوا در دنیای مجازی» در شبکههای اجتماعی به راه افتاده است که به تمام کاربران شبکههای اجتماعی یادآور میشود رفتارها و تعاملات اجتماعی بین افراد در دنیای حقیقی را نیز میتوان در دنیای مجازی در پیش گرفت، فقط با اندکی توجه بیشتر! دقت بر رعایت حقوق فردی و اجتماعی دیگر کاربران در گروهها، پرهیز از تهدید حریم خصوصی سایرین، مراقبت بر نحوه مراوده با نامحرم در اتاقهای گفتوگو و گروههای شبکههای اجتماعی، رعایت اصول شرعی و اخلاقی بههنگام حضور نامحرم و دقت و مراقبت در انتشار تصاویر و محتواهای شخصی و خانوادگی که در معرض دید دیگران قرار میگیرد همگی جزو اصول مهمی هستند که در چهارچوب «تقوای مجازی» باید مورد توجه قرار گیرند.
در واقع باید گفت عاملی که تعیین میکند فضای مجازی، ابزاری برای تهدید مرزهای فرهنگی و اجتماعی کشور به حساب آمده و یا اینکه به رسانهای مفید برای ارتقا فرهنگی جامعه تبدیل شود، همین پیوستهای فرهنگی هستند که در قالب افزایش سواد رسانهای کاربران، قدرت تفکیک فرصتها و آسیبها را در مخاطب ایجاد کرده و زمینه بهرهگیری از فرصتهای این محیط را فراهم میکند. کوتاهی برخی از دستگاههای فرهنگی در این زمینه باعث شده عدهای از کاربران فضای مجازی در نبود اطلاعات و آگاهیهای لازم، شرایط استفاده صحیح از این محیط جدید و جذاب را درنظر نگرفته و به همین دلیل ناهنجاریهای جدیدی در این عرصه شکل گرفتهاند که باید با تمرکز روی پیوستهای فرهنگی، برای مهار این معضلات چارهای اندیشیده شود.
اینکه گروهی از استفادهکنندگان فضای سایبری، این رسانه را یک مفهوم غیرواقعی فرض کرده و از اثرات جبرانناپذیر اشتباهات مجازی بر زندگی واقعی غافل شوند، باعث خواهد شد اقدامات خود در این فضا را بدون پیامد فرض کرده و بیمحابا از این محیط بهره بگیرند. طبیعی است که استفاده این چنینی از فضای مجازی، نتیجهای جز شکلگیری مشکلات ضداجتماعی و فرهنگی نخواهد داشت. بر این اساس همانگونه که همگی ما در فضای حقیقی، خداوند بزرگ را شاهد و ناظر اعمال خود دانسته و به بیان واضح تر «تقوا» را معیار تنظیم روابط فردی و اجتماعی قرار دادهایم، در فضای مجازی نیز نیاز به باز تعریف مفهوم مهمیبا نام «تقوای مجازی» داریم تا تابلوی راهنمای فعالیتهایمان در این حوزه باشد. زیرا چند وقتی است بغعضی از فعالین به ظاهر مدهبی نیز گرفتار غفلت هایی در این حوزه شده اند. به طور مثال کمپینهای مدعی ترویج حجاب با برچسب «اسلام»، «زن مسلمان» و «حجاب زیبا» اقدام به جذب و تشویق دختران محجبه برای انتشار تصاویر خود در شبکههای اجتماعی میکنند؛ تصاویری که قرار است برای ترویج اسلام و پوشش زن مسلمان در مقابل نگاه نامحرمان قرار گیرد.
در این بین علاوه بر اشتباهی که توسط بعضی از خواهران عزیز صورت می گیرد. برادران به ظاهر مذهبی نیز گرفتار توطئه دوم می شوند و در کامنت های عجیب صورت و تیپ آن خواهر را ستایش می کنند. موضوعی که در نگاه اول باورکردنی نیست اما واقعیت دارد. روابطی که جهت نیفتادن به گناه با یک پسوند خواهر یا برادر شروع می شود. در آن از حدیث و شعر آیینی می گویند اما در باطن همان رابطه دو نامحرم است با شکلی ظاهرا شرعی. حرف هایی که خودمانی تر می شود و کم کم به رابطه ای وابسته کننده مبدل خواهد شد. در مورد ارتباط با نامحرم، از شمار زیادی از علما و مراجع تقلید استفتاء شده است که عموماً چنین پاسخ دادهاند: «البته ارتباط در این فضا فی نفسه اشکالی ندارد، اما در صورتی که مفسده داشته باشد و یا باعث گناه شود جایز نیست» چون شیطان وعده داده است، بین دو نامحرم حاضر شود و تا آن دو را به گناه نکشد، دست برندارد.
به همین خاطر جمعی از فعالین حوزه مجازی با راه اندازی کمپینی به نام “تقوا در دنیای مجازی” درصدد ایجاد تلنگری به نسل جوان هستند. این افراد با انتشار کارتونهای مختلف به کاربران می آموزند که رفتار در دنیای مجازی و حقیقی تفاوتی با هم ندارد. مخاطب عمده این کارتون های گرافیکی جوانان مذهبی هستند.
کارتون های زیر گوشه ای از تولیدات این افراد است:
1-خدای دنیای واقعی همان خدای دنیای مجازی ست؟
اگر خودش را در جهان واقعی ببینی، یحتمل سرت را میاندازی پایین و عبور میکنی، ولی اسمش را، نوشتهاش، کامنتاش را، چراغ روشناش را که در دنیای مجازی میبینی، چشمت تنگتر میشود، خیرهتر میشوی به مانیتور، شاید ضربان قلبت هم کمی بالاتر برود.
2-دخترکم؛ از نظر قرآن یکی از ملاکهای بیحیایی، خودنمایی برای نامحرم است.
خودنمایی فقط برای بدحجابها نیست، بلکه با حجاب هم میشود خودنمایی کرد؛ فقط مشتریاش فرق میکند. رعایت کن!
3-حالا اگر احوالپرسی نکنی چه میشود؟!
4-ماه ضیافت است و گشایش درهای حقیقی رحمتش حتی به روی این دنیای مجازی… با تکیه بر ایمان و تقوا رنگ و بوی خدایی را برای این فضا به ارمغان خواهیم آورد.
به میهمانی خدا دعوت شدهایم… او را با چهره مجازی و حقیقی خود بندگی کنیم.
5-قدر هر کس به اندازه قدر اراده اوست؛
سر دوراهی کلیک کردن و نکردن، اندازه آدمها معلوم میشود؛ گاهی باید مدام برای خودمان روضه حرّ بخوانیم.
6-بانو… همان طور که در دنیای واقعی حیایت، حجابت، وقارت تو را از برخورد صمیمانه با هر نامحرمی بازمیدارد، همان طور که وقتی نگاهی آزارت میدهد؛ رویت را محکمتر میگیری اینجا هم در فضای مجازی در برخورد با نامحرم، رویت را بگیر در قالب کلمات.
در این بین نکته قابل توجه ناراحتی و بغض رسانه های ضد انقلاب نسبت به این کمپین است. مقابله با این کمپین که یک نگاه کاملا دینی و غیرسیاسی دارد و مخاطبش قشر انقلابی جامعه است نشان می دهد رسانه های ضدایرانی حتی برای آلوده شدن دختران و پسران حزب اللهی نیز چشم طمع دوخته اند.
به طور مثال گزارشی درباره این کمپین با تیتر ” راهاندازی کمپین “تقوا در دنیای مجازی” برای مدیریت شبکههای اجتماعی” مدعی شده است این کمپین برای مدیریت فضای مجازی صورت گرفته است در حالیکه نوع ارتباط بین دختر و پسر حزب اللهی یک دغدغه دینی است و ربطی به مدیریت ندارد.
در پایان باید گفت کاربران دنیای مجازی باید همچون فضای حقیقی، خداوند بزرگ را شاهد و ناظر اعمال خود بدانند و با مدنظر قرادادن تقوای مجازی، به فعالیتهای خود در فضای مجازی نیز «رنگ و بوی خدائی» بدهند. تنها در این صورت میتوان امیدوار بود که این محیط نوپدید، به ابزاری برای پیشرفتهای معنوی نسل جوان و نوجوان تبدیل شده و به ارتقا بعد اخلاقی و معرفتی آحاد جامعه بینجامد.
فضای مجازی و اینترنت در دنیای امروز ما به گونهای نفوذ کرده است که نمیتوان زندگی بدون آن را تصور کرد، اما همین فضا آسیبهای متعددی را با خود به دنبال داشته است که یکی از اصلیترین این آسیبها، تغییر سبک زندگی و شکستن مرز باورها و ارزشهایی همچون حجاب و حیا در میان بانوان و دختران جوان ماست؛ قشری که قرار است مولد و پرورشدهندهی نسلهای بعدی باشند و با تغییر در هویتشان، میتوان هویت نسل ایرانی را استحاله کرد. غرب و حاکمان فضای مجازی برای نیل به چنین هدفی، برنامهریزی گسترده دارند.
از همین روست که رهبر فرزانهی انقلاب میفرمایند:
برای بنده حوزهی فضای مجازی به اندازهی انقلاب اسلامی اهمیت دارد.
در برابر این مهم اما مسئولان وظایف متعدد و مهمی دارند، از جمله:
افزایش آگاهیهای عمومی،
تقویت آموزشوپرورش و جدیتر پرداختن به فعالیتهای مرکز ملی فضای مجازی.
در این صورت میتوان از فضای مجازی به عنوان یک فرصت بهره گرفت، بیآنکه تهدیدهای آن برایمان دردسرساز شود.
بررسی عفاف و حجاب در فضای مجازی؛
از هنجارشکنیهای کلامی در فضای مجازی تا کشف حجابهای آواتاری/ حامی منادیان “حجاب” در فضای مجازی باشیم
با همه گیر شدن استفاده از شبکههای اجتماعی موبایلی در بین مردم، امکان برقراری ارتباط با نامحرم در فضای مجازی بسیار آسان شده است که اگر متولیان امر به فکر فرهنگ سازی این ارتباط نباشند، پیش بینی اتفاقات آینده در حوزه خانواده و جامعه چندان دشوار به نظر نمیرسد.
به گزارش پرنیان گیل به نقل از پایگاه اینترنتی «سازمان بسیج جامعه زنان کشور»، هنوز بیش از دو دهه از ورود اینترنت به زندگی مردم نگذشته که ضریب نفوذ آن با رشد فزایندهای رو به رو شده است و با وجود شبکه های اجتماعی موبایلی حتی کودکان و نوجوانان نیز وارد این فضا شده اند و تصور اینکه فضای مجازی دنیایی متفاوت از فضای حقیقی است و تاثیری بر فضای حقیقی جامعه ندارد دیگر چندان واقعی به نظر نمیرسد.
این تاثیر از همان اولین سالهای آغاز وبلاگ نویسی در ایران یعنی سال ۱۳۸۳ اتفاق افتاد که وبلاگ نویسان ایرانی در واکنش به تغییر نام خلیج فارس به خلیج عربی «بمب گوگلی» به راه انداختند به طوری که با جستجوی خلیج عربی در گوگل، اولین نتیجه صفحهای بود که در آن این جمله نوشته شده بود: «خلیجی با این نام در دنیا وجود ندارد.» این تاثیرگذاری در سالهای بعد رنگ و بوی جدی تری به خود گرفت و وبلاگنویسی به عنوان ابزار کم هزینه ای برای به اشتراک گذاشتن نظرات و واکنش به رویدادها و اتفاقات به کار گرفته شد و بر طبق آمار در سال ۱۳۸۶، تنها در یک سرویس بلاگ(بلاگفا) تعداد وبلاگ ها به بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار رسید. در کنار شکل گیری این نوع انتشار دیدگاه ها در خصوص موضوعات مختلف در فضای مجازی بخشی به نام ارسال پیام و یا ثبت نظر در وبلاگها در نظر گرفته شد که در آن خوانندگان پستهای وبلاگ میتوانستند در نظرات خود را در خصوص محتوای منتشر شده بیان کنند و شاید بتوان گفت اولین راه ارتباط با جنس مخالف در فضای مجازی از این مسیر امکان پذیر شد.
هرچند که تا پیش از وبلاگ نویسی کاربران می توانستند با ساختن اکانت (کاربری) در یاهو و نصب سیستم یاهو مسنجر، با تمام افراد جهان ارتباط برقرار کنند، اما وبلاگ نویسی به عنوان نمونه مورد قبول اکثر افراد مخصوصاً دانشجویانی که در صدد انتشار نظراتشان بودند مورد استفاده قرار گرفت.
در بخش نظرات این وبلاگ ها، معمولا زمینه دوست یابی از هر دو جنس امکان پذیر بود، هم اطلاعات نویسنده تا حدی در بخش «درباره من» وجود داشت و هم کاربر میتوانست با گذاشتن آی دی یاهومسنجر مسیر ارتباطی خود را با نویسنده وبلاگ هموار کند. اما به جهت اشتراک گذاری نظرات به صورت عمومی اکثر افراد از این روش کمتر استفاده میشد ولی در همان زمان بود که واژه «خواهر برادری» شکل گرفت و در این پوشش رابطه های مختلف دوستی ایجاد شد.
با ظهور و قدرت گرفتن شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، توئیتر، فرندفید و … حضور در فضای وبلاگ کمتر شد و اغلب کاربران به منظور ارتباط سریعتر با دیگر افراد حاضر در فضای مجازی به این شبکه ها روی آوردند و در سال ۱۳۸۸ و با نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری در ایران این استقبال بیش از پیش اتفاق افتاد. هرچند که اساس ایجاد این شبکه ها و حمایت آنها توسط کشورهای غربی به منظور مدیریت بر فضای انتخاباتی ایران اعلام شد اما ارتباط میان زن و مرد را راحت تر کرد.
اکثر کاربران به عنوان قشر درگیر در این فضا که تا پیش از این شاید در وبلاگ ها با الفاظ سخت و سنگین سعی در کنترل ارتباط با نامحرم بودند در این فضا که نه تصویری از آنها وجود داشت و نه صدایی، می توانستند با هویتی مستعار و ساختگی به هر نوع ارتباطی دست بزنند.
این نام مستعار و «آواتار» یعنی عکسی که برای هر کاربر وجود داشت میتوانست معرف شخصیت فرد باشد.
در این فضا کم کم الفاظ جمع به فرد تبدیل میشد و چون فضای گفتگو عمومی بود، احتمال وجود گناه مانند «تنها بودن دختر و پسر و شیطان به عنوان فرد سوم حاضر در جمع» کمتر متصور میشد و گاهی گروهی از دختران با جمعی از پسران به رد و بدل مباحث علمی و جدی و در کنار آن موضوعات مختلف اجتماعی و حتی خانوادگی پرداختند.
در کنار کم شدن عفاف در این زمان شوخی با باورهای دینی هم کم کم پای خود را به فضای مجازی باز کرد، از جمله میتوان به استفاده از برخی کلمات معروف و منسوب به پیامبران و ائمه اطهار(ع) به شکل طنز مانند «تا من در بین شما هستم از وجودم بهره ببرید، هر سوالی دارید بگویید تا من هستم» (کنایه از فرمایش حضرت علی(ع) ) و استفاده از برخی الفاظ مانند «یا امامزاده بیژن»! و یا استفاده از بخش هایی از اصطلاحات مذهبی مانند (خطبه) برای نشان دادن بخش بندی صحبت ها که در ظاهر مشکل خاصی نداشت و به سرعت فراگیر شد اما در ریشه آن، سست شدن عقاید را به دنبال داشت.
با این اتفاقات رابطه بین دو جنس شکل صمیمی تری به خود گرفت و کسانی که در این فضا بودند و برای حفظ حریم ها از الفاظ جمع استفاده میکردند مورد تمسخر قرار می گرفتند و سریع برچسب امل و خشک مذهب را دریافت کرده و ترد میشدند.
طی چند سال اخیر وجود شبکه های اجتماعی موبایلی مانند تلگرام، واتساپ، لاین و …. ارتباط را بسیار ساده تر کرده است و اگر برای حضور در شبکه های اجتماعی سابق باید از رایانه شخصی استفاده میشد در حال حاضر تصمیم تا عملی کردن آن برای حضور در شبکه های اجتماعی موبایلی چند لحظه بیشتر طول نمیکشد و در این فضاست که آواتارهایی که در حال تغییر روند از حالت سنگین و جدی به صمیمی بودند و تا حدی حساسیت زدایی از انتشار عکس بانوان در فضای مجازی برطرف شده بود، زمینه برداشتن حجاب در این فضا شکل گرفت.
این اقدامات در حالی صورت میگیرد که در سال ۱۳۹۰ رهبر معظم انقلاب به جهت شناسایی تاثیر فضای مجازی بر فضای حقیقی دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر کردند. همراستا با این اتفاق، حرکت های مردمی نیز برای ایجاد و حفظ عفت و حجاب در فضای مجازی شکل گرفت که از جمله میتوان به مجموعه پوسترهای «بچه شیعه باس» اشاره کرد که در آن حفظ و تکریم خانواده، رعایت تقوا و همچنین حجاب مورد توجه قرار گرفته است.
که در آن مرد و زن مخاطب قرار میگیرند و در قالب کاراکترهای مرد و زن پیامها را در قالب طنز و گاهی جدی انتقال میدهند. این حرکت با استقبال بسیار خوبی در فضای مجازی مواجه شد بطوریکه در اینستاگرام با وجود ۶۸۹ پست، ۱۲۱هزار طرفدار یا دنبال کننده پیدا کرده است. نمونه خودجوش دیگری در این خصوص «من حجاب را دوست دارم» است که ابتدا از انتشار این شعار بر روی اشیاء فانتزی و تزئینی سعی در جذب حداکثری داشت و بعد به فضای مجازی هم راه یافت و با استقبال خوبی مواجه شد.
کمپین «من خانوادهام را دوست دارم» (@afiffe) نیز در تلگرام و به مناسبت هفته جهانی عفاف و حجاب به راه افتاده است و هدف از آن گسترش این فریضه در فضای مجازی است که علاقهمندان میتوانند با ارسال تصاویر و مطالب از این کمپین حمایت کنند. اما این اقدامات خودجوش بار سنگین شورای عالی فضای مجازی را کم نمیکند زیرا پس از گذشت ۳ سال از تشکیل این شورا، در ۱۴ شهریور ۱۳۹۴ با پیامی از سوی رهبر انقلاب با تغییر ساختار آن، دستور انحلال شوراهای عالی مصوب در گذشته که موازی این شورا هستند صادر شد تا جایگاه فراقوهای و موقعیتمحوری و کانونی شورای عالی مشخص شود و به عنوان متولی کنترل و جهت دهی فعالیت ها در فضای مجازی شناخته شد. بنابراین انتظار میرود که در این شورا با تشویق از اقدامات خودجوشی که در جهت گسترش حیا، عفاف و حجاب در فضای مجازی صورت میگیرد خود نیز به عنوان متولی این امر تمام قد وارد میدان شده و در این راستا اقدامات شایان توجهی انجام دهد.
به قلم زهرا باقری